ໃນປະຫວັດສາດແຫ່ງການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດທີ່ຍືດເຍື້ອຍາວນານ ແລະ ຫຍຸ້ງຍາກລໍາບາກທີ່ສຸດຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກປະຊາຊົນ ປະ ຕິວັດລາວ ໄດ້ມີການປະກາດຢຶດອຳນາດຈາກພວກຈັກກະພັດລ່າເມືອງຂື້ນ ແລະ ລູກແຫລ່ງຕີນມື ເຖິງ 2 ຄັ້ງ ຄື: ຄັ້ງທີ 1 ວັນທີ 23 ສິງຫາ ປີ 1945 ແລະ ຄັ້ງທີ 2 ວັນທີ 23 ສິງຫາ ປີ 1975.
ເລີ່ມຈາກການຢຶດອຳນາດໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1945 ຖືເປັນເຫດການສຳຄັນທາງປະຫວັດ ສາດແຫ່ງການຕໍ່ສູ້ຕ້ານລັດທິລ່າເມືອງຂື້ນແບບເກົ່າ ທີ່ເປັນການກຳ ແໜ້ນກາລະໂອກາດເອື້ອອຳນວຍທີ່ເກີດຂື້ນຈາກສະພາບແວດລ້ອມສາກົນເພື່ອຍາດເອົາໄຊຊະນະ ແລະ ຢຶດອຳນາດມາມືປະຊາຊົນ ກໍຄື ກຳລັງປະຕິວັດລາວ ຊຶ່ງປະ ທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ໄດ້ຕີລາຄາວ່າ: “ນີ້ເປັນເທື່ອທຳອິດທີ່ປະຊາຊົນເຮົາໄດ້ກາຍ ເປັນເຈົ້າຂອງປະເທດຊາດ ແລະ ຊາຕາກຳຂອງຕົນເອງພາຍຫຼັງ 100 ກວ່າປີ ທີ່ມີຊີວິດຢູ່ພາຍໃຕ້ແອກແຫ່ງການເປັນຂ້ອຍຂ້າ ແລະ ປະເທດຊາດຖືກຕັດແບ່ງ. ໄຊຊະ ນະດັ່ງກ່າວ ໄດ້ເປີດສາກໃຫ້ແກ່ສັງກາດໃໝ່, ສັງກາດທີ່ປະຊາຊົນເຮົາໄດ້ຮັບການປຸກລະດົມ ແລະ ເຂົ້າຮ່ວມການຕໍ່ສູ້ເອົາເປັນ-ເອົາຕາຍກັບສັດຕູ ເພື່ອກອບກູ້ປະເທດ ຊາດບ້ານເມືອງ”. ໄຊຊະນະໃນຄັ້ງນັ້ນ ໄດ້ເປີດສາກໃຫ້ແກ່ສັງກາດໃໝ່ ສັງກາດທີ່ປະຊາຊົນລາວໄດ້ຮັບການປຸກລະດົມ ແລະ ຕື່ນຕົວເຂົ້າຮ່ວມຂະ ບວນການຕໍ່ຕ້ານຢ່າງເອົາເປັນເອົາຕາຍກັບສັດຕູເພື່ອກອບກູ້ປະເທດຊາດບ້ານເມືອງ.
ພາຍຫຼັງການຢຶດອຳນາດ ວັນທີ 23 ສິງຫາ 1945 ບໍ່ພໍເທົ່າໃດມື້, ພວກລ່າເມືອງຂື້ນຝຣັ່ງ ໄດ້ກັບຄືນມາໂຈມຕີ ແລະ ຢຶດຄອງປະເທດລາວເປັນຫົວເມືອງຂື້ນອີກເທື່ອໃໝ່ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວຕ້ອງດຳເນີນການຕໍ່ສູ້ຢ່າງລະອິດລະອ້ຽວຂ້ຽວຂາດ, ທໍລະ ຫົດອົດທົນ, ຍືດເຍື້ອຍາວນານ ແລະ ມີໄຊຍິ່ງໃຫຍ່ ຕ້ານກັບລັດທິລ່າເມືອງຂື້ນແບບເກົ່າ, ແບບໃໝ່ ແລະ ອິດທິກຳລັງປະຕິການທີ່ເປັນຕີນມືຂອງພວກເຂົາ ຈົນມາຮອດ ພາກໃຕ້ຫວຽດນາມໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍໃນວັນທີ 30 ເມສາ ປີ 1975, ປະເທດຫວຽດນາມໄດ້ທ້ອນໂຮມເປັນເອກະພາບກ້າວສູ່ສັງກາດໃໝ່ແຫ່ງການສ້າງສາສັງ ຄົມນິຍົມໃນລະດູບານໃໝ່ປີ 1975.
ໂດຍກຳແໜ້ນກາລະໂອກາດພັນປີມີເທື່ອໜຶ່ງ ພັກປະຊາຊົນ ປະຕິວັດລາວ ໄດ້ນໍາໃຊ້ 3 ບາດຄ້ອນຍຸດທະສາດ ເພື່ອດຳເນີນການຢຶດອຳນາດໂດຍສັນຕິວິທີແບບ “ບົວບໍ່ໃຫ້ຊ້ຳ ນ້ຳບໍ່ໃຫ້ຂຸ້ນ, ແຕ່ຈັບປາໄດ້ທັງໝົດ”, ພາຍຫຼັງທີ່ປະຊາຊົນຢູ່ບັນດາແຂວງໃນທົ່ວປະເທດໄດ້ລຸກຮື້ຂື້ນຢຶດອໍານາດ ແລະ ປະກາດສ້າງຕັ້ງອຳນາດການປົກ ຄອງປະຕິວັດຂື້ນຢ່າງເປັນທາງການທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1975.
ສໍາລັບການຢຶດອຳນາດຈາກຈັກກະພັດລ່າເມືອງຂຶ້ນຝລັ່ງໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1945 ເຖີງວ່າບໍ່ໄດ້ນຳໄປສູ່ການສ້າງຕັ້ງອຳນາດການປົກຄອງໃໝ່ຂອງປະຊາຊົນ ກໍຕາມ ແຕ່ໄດ້ຖືກຈາລຶກໄວ້ໃນໜ້າປະຫວັດສາດອັນສະຫງ່າລາສີຂອງຊາດລາວຕະຫຼອດໄປ. ສ່ວນການປະກາດຢຶດອໍານາດຈາກພວກຈັກກະພັດລ່າເມືອງຂຶ້ນອາເມລິກາຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1975 ຖືເປັນການຢຶດເອົາສູນກາງການປົກຄອງ ແລະ ສູນກາງບັນຊາຂອງອຳນາດການປົກຄອງລາຊະອານາ ຈັກ, ເຮັດໃຫ້ກົນໄກ ແລະ ກົງຈັກແຫ່ງສິດອຳນາດຂອງລະບອບສັກດີນາ – ເຄີ່ງຫົວເມືອງຂື້ນຖືກທັບມ້າງ ແລະ ສິ້ນສຸດລົງຢ່າງສິ້ນເຊີງ ແລະ ໄດ້ສ້າງເງື່ອນໄຂອຳ ນວຍໃຫ້ແກ່ການດຳເນີນກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດຄັ້ງປະຫວັດສາດ ປະ ກາດລົບລ້າງລະບອບສັກດີນາ-ລ່າເມືອງຂື້ນ, ສະຖາປະນາ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິ ປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ຢ່າງສະຫງ່າຜ່າເຜີຍໃນວັນທີ 2 ທັນວາ 1975.
ການຢຶດອໍານາດສອງຄັ້ງໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1945 ແລະ 1975 ເປັນສອງເຫດການສໍາຄັນທາງປະຫວັດສາດ ທີ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນມານະຈິດ ແລະ ມູນເຊື້ອແຫ່ງການຕໍ່ສູ້ຂອງຄົນລາວທຸກເຜົ່າ, ທຸກຊັ້ນຄົນທີ່ຮັກຊາດພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກ ເພື່ອຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງຊາດ ແລະ ອິດສະ ຫຼະພາບຂອງຕົນດ້ວຍຈິດໃຈ “ ຍອມຕາຍດີກວ່າຍອມເປັນຂ້ອຍຂ້າຕ່າງຊາດ ” .
ການເຮັດການປະຕິວັດ ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ມາເຊິ່ງຄວາມເປັນເອກະລາດ, ອໍານາດ, ອະ ທິປະໄຕ ແລະ ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນຂອງຕົນ ເປັນເລື່ອງທີ່ຫຍຸ້ງຍາກລໍາບາກ, ແຕ່ການຮັກສາອໍານາດ, ອະທິປະໄຕ ແລະ ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນ ທີ່ຍາດມາໄດ້ນັ້ນໃຫ້ໝັ້ນຍົງຕະຫລອດໄປ ຍິ່ງເປັນເລື່ອງທີ່ຫຍຸ້ງ ຍາກລໍາບາກກວ່າ ໂດຍສະເພາະໃນສະພາບເສດຖະກິດຂອງປະເທດທີ່ພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກລໍາບາກຫລາຍດ້ານໃນປັດ ຈຸບັນນີ້ ເຮັດໃຫ້ອັດຕາເງິນເຟີ້ ແລະ ຄ່າຄອງຊີບທີ່ນັບມື້ເພີ່ມຂຶ້ນແບບບໍ່ມີມື້ລົງ.
ດັ່ງນັ້ນ, ຈິ່ງຮຽກຮ້ອງມາຍັງສະມາຊິກພັກ ແລະ ພະນັກງານທຸກຄົນ ແລະ ທຸກຂັ້ນ ຈົ່ງໄດ້ເອົາ ໃຈໃສ່ເສີມຂະຫຍາຍມູນເຊື້ອ ກໍ່ຄືນ້ຳໃຈວັນທີ 23 ສິງຫາ ກໍຄື ນໍ້າໃຈແຫ່ງການເສຍສະຫລະເພື່ອປະ ເທດຊາດຄືຄົນຮຸ້ນກ່ອນໄດ້ສ້າງໄວ້. ອົງຈັດຕັ້ງພັກ-ລັດທຸກຂັ້ນ ແລະ ພະນັກງານລັດທຸກຄົນຕ້ອງມີທັດສະນະຄະຕິອັນແນ່ວແນ່ໃນການຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນ, ອຸທິດຕົນເພື່ອຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ ແລະ ຂອງປະຊາຊົນ, ຕ້ອງໃຫ້ການບໍລິການແກ່ປະຊາຊົນດ້ວຍຄວາມບໍລິສຸດຈິງອົກຈິງໃຈ ແລະ ວ່ອງໄວ, ເດັດຂາດບໍ່ໃຫ້ສວຍໃຊ້ໜ້າທີ່ຕຳແໜ່ງເພື່ອກົດໜີບ ແລະ ສ້າງຄວາມລຳບາກລຳຄານແກ່ປະຊາຊົນ, ສໍ້ລາດບັງຫຼວງ, ເພີ່ມທະວີຄວາມສັກສິດໃນການຄຸ້ມຄອງຂອງລັດຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຕາມກົດໝາຍຮັບປະກັນໃຫ້ທົ່ວສັງຄົມດຳລົງຊີວິດພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍຢ່າງເຂັ້ມງວດ, ພ້ອມນີ້ ຕ້ອງເຊີດຊູນ້ຳໃຈເພີ່ງຕົນເອງ, ກຸ້ມຕົນເອງ ແລະ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງດ້ວຍຕົນເອງ ເພື່ອພັດ ທະນາຕົນເອງ, ຄອບຄົວ ແລະ ປະເທດຊາດໃຫ້ຫລຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກໃຫ້ໄດ້ຕາມທີ່ພັກ ແລະ ລັດ ໄດ້ວາງຄາດໝາຍເອົາໄວ້.
ນ້ຳໃຈວັນຢຶດອໍານາດ 23 ສິງຫາ ໝັ້ນຍືນ
Cr: ບຸນຕຽງ ຈັນທະວົງ