ວຽກງານປ້ອງກັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ (AIDP) ໄດ້ມີການເປີດໂຕຢ່າງເປັນທາງ ການໃນມື້ນີ້ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃຫ້ແກ່ບັນດາປະເທດອາຊຽນ ໃນການຕອບໂຕ້ກັບພະຍາດວັນນະໂລກ, ລະບົບສຸຂະພາບ ແລະ ການກຽມຄວາມພ້ອມໃນການຮັບມືກັບພະຍາດລະບາດ ເພື່ອແກ້ໄຂບັນຫາພະຍາດຊຶມເຊື້ອ ໃນທາງເດີນຫາຍໃຈ ທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດຢ່າງຂະຫຍາຍຕົວ ເຊິ່ງໂຄງການດັ່ງກ່າວ ໄດ້ເປີດຢ່າງເປັນທາງການ ໃນໂອກາດດຳເນີນກອງປະຊຸມລັດຖະມົນຕີສາທະລະນະສຸກອາຊຽນ, ກ່າວເປີດພິທີ ໂດຍ ທ່ານ ດຣ ບຸນແຝງ ພູມມະ ໄລສິດ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ, ມີ ທ່ານ ດຣ ວຽງສະຫວັນ ກິດຕິພົງ, ຮອງຫົວ ໜ້າກົມຄວບຄຸມພະຍາດຕິດຕໍ່, ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ, ບັນດາຄະນະຜູ້ແທນຈາກປະເທດ ອາຊຽນ, ພ້ອມດ້ວຍບັນດາການນຳ ອົງການຄູ່ຮ່ວມມື ຕໍ່ຕ້ານພະຍາດວັນນະໂລກ (Stop TB Partnership) ໃນການເຂົ້າຮ່ວມ ເພື່ອປັບປຸງຄວາມເຂົ້າໃຈຕໍ່ກັບພະຍາດວັນນະໂລກ ແລະ ການກຽມຄວາມພ້ອມໃນການຮັບມືກັບ ພະຍາດລະບາດໃນຂົງເຂດອາຊຽນ, ເສີມສ້າງການຮ່ວມມືກັບຄູ່ຮ່ວມພັດທະນາ ແລະ ສ້າງຂີດຄວາມສາມາດຢ່າງ ເຂັ້ມແຂງໃນການຈັດການກັບພະຍາດຊຶມເຊື້ອໃນທາງເດີນຫາຍໃຈທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ.
AIDP ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນໂດຍອົງການພັດທະນາສາກົນ ປະເທດອາເມລິກາ (USAID) ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໂດຍອົງການຄູ່ຮ່ວມມື ຕໍ່ຕ້ານພະຍາດວັນນະໂລກ (Stop TB Partnership) ແລະ ອົງການຄູ່ ຮ່ວມມື ຕໍ່ຕ້ານພະຍາດວັນນະໂລກ ອິນໂດເນເຊຍ (STPI) ເປັນອົງການທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບລັດຖະບານ ເຊິ່ງເຮັດໜ້າທີ່ໃນ ການລຶບລ້າງພະຍາດວັນນະໂລກ ເຊິ່ງຮູບແບບດັ່ງກ່າວໄດ້ຮັບການຮັບຮອງໂດຍບັນດາປະເທດອາຊຽນ.
ອີງຕາມບົດລາຍງານ ພະຍາດວັນນະໂລກທົ່ວໂລກ 2023, ຄາດຄະເນວ່າມີປະຊາກອນຈຳນວນຫລາຍ ກວ່າ 2.4 ລ້ານຄົນທົ່ວປະເທດອາຊຽນ ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກວັນນະໂລກ. 5 ປະເທດອາຊຽນ (ອິນໂດເນເຊຍ, ມຽນມາ, ຟິລິບປິນ, ໄທ ແລະ ຫວຽດນາມ) ແມ່ນຢູ່ໃນລາຍຊື່ທີ່ມີພາລະສູງຕໍ່ພະຍາດວັນນະໂລກ ຂອງອົງການ ອະນາໄມໂລກ. ຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນ, ການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ໄດ້ທຳລາຍໂຄງການປ້ອງກັນ ແລະ ຮັກສາພະ ຍາດວັນນະໂລກແຫ່ງຊາດ ເຊິ່ງມີບຸກຄະລາກອນ ແລະ ຊັບພະຍາກອນທີ່ຖືກໃຫ້ປ່ຽນແນວທາງ ຈາກພະຍາດວັນ ນະໂລກ ໄປເປັນພະຍາດໂຄວິດ-19 ເຊິ່ງສົ່ງຜົນໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດຈາກວັນນະໂລກເພີ່ມຂຶ້ນເກືອບເຄິ່ງລ້ານຄົນຈາກປີ 2020 ເຖິງ 2022.
ອີງຕາມອົງການອະນາໄມໂລກ, ຢູ່ປະເທດລາວ ມີ 5 ປັດໃຈຫລັກທີ່ສ່ຽງຕໍ່ການເປັນພະຍາດວັນນະໂລກຄື: ການສູບຢາ, ການດື່ມສິ່ງມຶນເມົາ, ການຂາດສານອາຫານ, ພະຍາດເອດ ແລະ ພະຍາດເບົາຫວານ. ການຂາດ ສານອາຫານເປັນເລື່ອງປົກກະຕິຂອງຜູ້ເປັນວັນນະໂລກ ອາດເພີ່ມຄວາມສ່ຽງໃນການຕິດເຊື້ອວັນນະໂລກ ຫລື ເຮັດ ໃຫ້ເຊື້ອທີ່ແຝງຢູ່ອອກອາການ. ການຄົ້ນຄວ້າໃນປີ 2022 ພົບວ່າມີ 41% ຂອງຜູ້ເຂົ້າຮ່ວມ ແມ່ນຂາດສານອາຫານ ໃນນັ້ນ, ດັດສະນີມວນສານຂອງຮ່າງກາຍ ມີຕໍ່າກວ່າ 18,5 ໃນປີ 2022, ມີປະມານ 10.000 ຄົນໄດ້ຖືກກວດ ພົບວ່າເປັນພະຍາດວັນນະໂລກ (TB), ໃນອັດຕາ 138 ຄົນຕໍ່ 100.000 ຄົນ. ມີເຖິງ 1.000 ຄົນທີ່ເສຍຊີວິດ, ອີງຕາມອົງການອະນາໄມໂລກ.
ໃນບົດກ່າວເປີດກອງປະະຊຸມ ຂອງ ທ່ານ ດຣ ບຸນແຝງ ພູມມະໄລສິດ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງສາທາລະນະ ສຸກ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ ໄດ້ກ່າວວ່າ: “ການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ຊີວິດມະນຸດເກືອບທຸກດ້ານ. ພວກເຮົາຕ້ອງຮຽນຮູ້ຈາກປະສົບການ ຂອງພວກເຮົາ ແລະ ກຽມພ້ອມໃຫ້ດີກວ່າເກົ່າ ສໍາລັບສະຖານະການ ທີ່ຄ້າຍຄືກັນໃນອະນາຄົດ. ລະບົບສາທາລະນະສຸກ ໃນພາກພື້ນຂອງພວກເຮົາ ກໍາລັງພັດທະນາ ແລະ ພວກເຮົາ ຈໍາເປັນຕ້ອງສ້າງລະບົບທີ່ເຂັ້ມແຂງ ແລະ ຍືນຍົງກວ່າເກົ່າ. ໂຄງການພະຍາດວັນນະໂລກ ມີການຄຸ້ມຄອງຫລາຍ ຫລັກການ ທີ່ສາມາດນໍາໃຊ້ສໍາລັບພະຍາດຕ່າງໆທີ່ມາທາງອາກາດ ເຊັ່ນ: ເຄື່ອງມືກວດແບບວ່ອງໄວ, ການຕິດຕາມ ການສໍາພັດ, ລະບົບຈີຈິຕອນ ແລະ ຊຸມຊົນ ແລະ ລະບົບເຕືອນໄພລ່ວງໜ້າ. ພວກເຮົາ ຕ້ອງລົງທຶນໃນຮູບ ແບບເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ສ້າງພື້ນຖານໂຄງລ່າງ ທີ່ສາມາດນຳໃຊ້ໄດ້ສຳລັບພະຍາດລະບາດທາງອາກາດໃນອະນາຄົດ.”
ໃນລະຫວ່າງການໂອ້ລົມຂອງຜູ້ນໍາໃນງານ, ທ່ານ ດຣ ວຽງສະຫວັນ ກິດຕິພົງ ຮອງຫົວໜ້າກົມຄວບຄຸມພະ ຍາດຕິດຕໍ່ ໄດ້ກ່າວວ່າ: “ພະຍາດວັນນະໂລກ ເປັນພະຍາດອັນດັບຕົ້ນໆ ໃນຂົງເຂດສາທາລະນະສຸກ ຂອງປະເທດ ເຮົາ. ພວກເຮົາໄດ້ນຳໃຊ້ເຕັກໂນໂລຊີໃໝ່ໆ ເຊັ່ນ: ການກວດຫາພະຍາດແບບ GeneExpert ເພື່ອກວດຫາ ພະຍາດວັນນະໂລກ, ການເອັກຊະເລ(X-ray) ແບບດີຈິຕອນ ແລະ ເຄື່ອງມືບົ່ງມະຕິເບື້ອງຕົ້ນ. ພ້ອມດຽວກັນ, ພວກເຮົາ ຍັງມີການແບ່ງປັນຂໍ້ມູນກັບປະເທດສະມາຊິກອາຊຽນອື່ນໆ ເພື່ອສ້າງຄວາມອາດສາມາດ ໃນຫ້ອງທົດລອງ, ການສະ ໜັບສະໜຸນການກວດ ແລະ ບົ່ງມະຕິພະຍາດເບື້ອງຕົ້ນ ແລະ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງ ໃນການເບິ່ງແຍງສຸຂະພາບຂັ້ນ ພື້ນຖານ” .
ໃນການສົ່ງເສີມການຮ່ວມມືຕໍ່ສູ້ກັບພະຍາດຊຶມເຊື້ອ ໃນທາງເດີນຫາຍໃຈທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ, AIDP ຈະເຮັດວຽກຮ່ວມກັບປະເທດອາຊຽນ ແລະ ອົງກອນທີ່ສຳຄັນລະດັບໂລກ ເພື່ອຕົກລົງກັນກ່ຽວກັບ ນະໂຍບາຍ ແລະ ວິທີການຕ່າງໆ ຕະຫລອດຮອດການແລກປ່ຽນບົດຮຽນ, ການນຳໃຊ້ພື້ນຖານໂຄງລ່າງ, ຮູບແບບເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ກຳລັງແຮງງານ ໃນການສ້າງຂີດຄວາມສາມາດໃຫ້ເພີ່ມຂຶ້ນ ເພື່ອຄົນເຈັບພະຍາດວັນນະໂລກ ແລະ ຍົກລະ ດັບການກຽມຄວາມພ້ອມຮັບມືກັບພະຍາດລະບາດ.
ທ່ານ ດຣ ທຽນດຣາ ໂຢກະ ອາດິຕະມະ, ທີ່ປຶກສາອາວຸໂສ ອົງການຄູ່ຮ່ວມມື ຕໍ່ຕ້ານວັນນະໂລກ ອິນໂດເນເຊຍ ແລະ ທັງເປັນ ຫົວຫນ້າໂຄງການ ວຽກງານປ້ອງກັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ (AIDP) ກ່າວວ່າ: ຈຳນວນຜູ້ເສຍຊີວິດຈາກການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ-19 ທີ່ສູງນັ້ນ ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າໂລກເຮົາ ບໍ່ໄດ້ກຽມພ້ອມທີ່ຈະຕໍ່ສູ້ກັບພະຍາດລະບາດນີ້ເທື່ອ. ນອກຈາກການສູນເສຍຊີວິດຂອງຄົນແລ້ວ, ພະຍາດໂຄວິດ-19 ຍັງສົ່ງຜົນກະທົບຢ່າງຮຸນແຮງຕໍ່ກັບໂຄງການ ການປ້ອງກັນ, ການເຂົ້າເຖິງ ແລະ ການຮັກສາພະຍາດວັນນະໂລກ ອີກ ດ້ວຍ. ສະຖານະການວັນນະໂລກໃນປະເທດອາຊຽນ ຂ້ອນຂ້າງໜ້າເປັນຫ່ວງ, ໂດຍຫລາຍປະເທດໃນພາກພື້ນ ຍັງປະສົບກັບສິ່ງທ້າທາຍທີ່ສຳຄັນໃນການຄວບຄຸມ ແລະ ຈັດການກັບພະຍາດວັນນະໂລກ. ສິ່ງນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນ ເຖິງຄວາມສຳຄັນໃນການເຮັດວຽກຮ່ວມກັນຂອງບັນດາປະເທດອາຊຽນ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃນລະບົບການ ຕອບໂຕ້ກັບພະຍາດວັນນະໂລກ ບໍ່ພຽງແຕ່ການສ້າງຂີດຄວາມສາມາດໃຫ້ເພີ່ມຂຶ້ນ ເພື່ອຊ່ວຍຄົນເຈັບພະຍາດວັນ ນະໂລກ ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຕ້ອງເພີ່ມການກະກຽມຮັບມືກັບພະຍາດລະບາດອີກດ້ວຍ.
ກ່ອນການດຳເນີນໂດຍການປະເມີນທາງດ້ານພູມສັນຖານ, ວຽກງານປ້ອງກັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນ ທາງອາກາດ ຈະສຸມໃສ່ການສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງໃນການຕອບໂຕ້ພະຍາດລະບາດ ແລະ ວັນນະໂລກ ໃນແຕ່ລະປະ ເທດອາຊຽນ, ລວມທັງຂັ້ນຊຸມຊົນ ແລະ ສູຂະພາບຂັ້ນເລີ່ມຕົ້ນ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວຈະດຳເນີນໂດຍການເສີມສ້າງໂຄງລ່າງ ພື້ນຖານດ້ານສາທາລະນະສຸກທີ່ມີຢູ່ແລ້ວ ເພື່ອປັບປຸງ ກວດຫາເຊື້ອ, ປິ່ນປົວ ແລະ ປ້ອງກັນ. ນອກຈາກນີ້ ຍັງລວມມີການໃຊ້ປະໂຫຍດຈາກເຕັກໂນໂລຊີທີ່ຖືກພັດທະນາມາຕັ້ງແຕ່ພະຍາດລະບາດ ໂຄວິດ-19, ລວມທັງເຄື່ອງ ເອັກຊະເລ ແບບເຄື່ອນທີ່ ທີ່ສາມາດນຳໃຊ້ໄດ້ໃນທ້ອງຖິ່ນ ໂດຍປະສາຈາກການເດີນທາງຂອງຜູ້ຄົນໄປເຖິງໂຮງໝໍ ຫລື ຄລີນິກ, ເຕັກໂນໂລຊີການກວດສອບຫາເຊື້ອແບບວ່ອງໄວ, ແລະ ເຄື່ອງມືການເຝົ້າລະວັງແບບດີຈິຕອນຕາມ ເວລາໂຕຈິງ. ມາດຕະການການຮັບມືກັບພະຍາດວັນນະໂລກຕ່າງໆນີ້ ຈະເປັນປະໂຫຍດໃນເວລາປະສົບກັບພະຍາດ ລະບາດໃນອະນາຄົດ ທີ່ອາດຈະກາຍເປັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດໄດ້.
ທ່ານ ດຣ. ສຸວານັນ ຊາຫຸ, ຮອງອຳນວຍການ ອົງການຄູ່ຮ່ວມມື ຕ້ານພະຍາດວັນນະໂລກ (Stop TB Partnership) ກ່າວວ່າ: ໄລຍະທຳອິດຂອງໂຄງການ ວຽກງານປ້ອງກັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ (AIDP) ຈະປັບປຸງຄວາມເຂົ້າໃຈໂດຍການປະເມີນພູມສັນຖານຂອງ 10 ປະເທດອາຊຽນ. ຂໍ້ມູນນີ້ຈະລະບຸເຖິງ ຂີດ ຄວາມສາມາດປະຈຸບັນຂອງແຕ່ລະປະເທດທີ່ມີ ໃນການຕອບໂຕ້ຕໍ່ພະຍາດວັນນະໂລກ ແລະ ພະຍາດລະບາດທີ່ ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດໃນອະນາຄົດ, ແລະ ຄຳແນະນຳກ່ຽວກັບແຜນການປະຕິບັດ ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸການກຽມພ້ອມກັບ ພະຍາດລະບາດໃຫ້ດີຂຶ້ນ. ຕໍ່ຈາກຈຸດນີ້, ໄລຍະທີສອງພວກເຮົາຈະສະຫນັບສະໜູນ ກິດຈະກຳ ແລະ ການລິເລີ່ມ ຕ່າງໆ ຂອງຂັ້ນຊຸມຊົນ ແລະ ສາທາລະນະສຸກຂັ້ນຕົ້ນ ເພື່ອສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງ ໃນການກຽມພ້ອມຄວາມອາດ ສາມາດ ເພື່ອຕອບໂຕ້ກັບພະຍາດວັນນະໂລກຢູ່ທົ່ວປະເທດອາຊຽນ ໃຫ້ມີການຈັດການຕໍ່ພະຍາດຊຶມເຊື້ອໃນທາງ ເດີນຫາຍໃຈ ຫລື ພະຍາດລະບາດທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດໃຫ້ດີຂຶ້ນ. ດັ່ງນັ້ນ, ພວກເຮົາຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈຕໍ່ USAID ສຳລັບການສືບຕໍ່ໃຫ້ຄຳຫມັ້ນສັນຍາໃນ ການແກ້ໄຂຮັບມືກັບພະຍາດວັນນະໂລກໃນທົ່ວໂລກ, ໂດຍສະ ເພາະໃນພາກພື້ນອາຊຽນ, ເຊິ່ງສະໜັບສະໜູນຢ່າງຫລວງຫລາຍໃນໂຄງການ ວຽກງານປ້ອງກັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ (AIDP). ພ້ອມກັນນັ້ນ, ພວກເຮົາກໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍັງລັດຖະບານ ສປປ ລາວ ໃນການເປັນຜູ້ນຳຈັດຕັ້ງກອງປະຊຸມ ວຽກງານປ້ອງກັນພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ (AIDP) ຄັ້ງທຳອິດ ນີ້ອີກດ້ວຍ.
ທ່ານ ດຣ ແທວດໍ ເຮີໂບຊາ ປະທານຄະນະກຳມະການການຮ່ວມມືການຕ້ານພະຍາດວັນນະໂລກ (Stop TB Partnership) ໄດ້ກ່າວວ່າ: ສິ່ງໜຶ່ງທີ່ພວກເຮົາໄດ້ຮຽນຮູ້ຈາກການແຜ່ລະບາດຂອງພະຍາດ ແມ່ນລະບົບ ຕ້ານວັນນະໂລກທີ່ເຂັ້ມແຂງ ທີ່ສາມາດເປັນຊັບສິນອັນສໍາຄັນ ໃນການຮັບມືກັບພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາ ກາດອື່ນໆ. ການລົງທຶນຈັດການ ກັບການພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ ເຊັ່ນ: ພະຍາດວັນນະໂລກ ແມ່ນ ການລົງທຶນໃນການແກ້ໄຂບັນຫາຂອງທຸກພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ເກີດຂຶ້ນທາງອາກາດ.
ພະຍາດວັນນະໂລກມີອັດຕາການຕາຍສູງເກືອບ 15%, ຖ້າທຽບໃສ່ພະຍາດໂຄວິດ-19 ທີ່ມີ 3,5%. ບົດ ຄົ້ນຄວ້າຂອງ ຮໍແກນ ແລະ ຄະນະ (2020) ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າການປ້ອງກັນ ແລະ ປິ່ນປົວພະຍາດວັນນະໂລກ ສົ່ງຜົນກະທົບອັນສຳຄັນໃນໄລຍະການແຜ່ລະບາດພະຍາດ ໂຄວິດ-19 ເຊິ່ງຜູ້ຕິດເຊື້ອວັນນະໂລກຫລຸດລົງ, ການແຜ່ ເຊື້ອວັນນະໂລກຢູ່ໃນຄົວເຮືອນເພີ່ມຂຶ້ນ, ອັດຕາການສີດວັກຊີນ BCG ຫລຸດລົງ, ການເຂົ້າເຖິງຢາ ປົວວັນນະໂລກ ແລະ ການກວດຫາເຊື້ອກໍຫລຸດລົງເຊັ່ນກັນ.
ສຳລັບຂໍ້ມູນເພີ່ມຕື່ມ, ກະລຸນາຕິດຕໍ່
Sitavan Onsiphanla, ERA Communications Laos
Email: Tina@eracommunications.com
ທີ່ມາ : ຂປລ
