ບາງຂໍ້ແນະນຳສຳລັບນັກຂ່າວ,ນັກຈັດລາຍການວິທະຍຸ
(ໂດຍ: ສີພານົງລາດ)
- ການເວົ້າໃນຂ່າວ, ບົດ ຫຼື ລາຍການ
ວິທະຍຸ-ໂທລະພາບ ບໍ່ຄວນໃຊ້ຄໍາຫຍໍ້ຕະຫຼອດ, ໂຄສົກ-ນັກຂ່າວ ຮູ້ວ່າ ແປວ່າແນວໃດ. ແຕ່ຜູ້ຟັງ-ຜູ້ຊົມຫຼາຍຄົນບໍ່ຮູ້ເຊັ່ນ : ພະຍາດ ພ.ຕ.ພ ( ພະຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສຳພັນ ); ສ.ປ.ຊ ( ສະຫະປະຊາຊາດ); ສ.ວ.ດ ( ສູນວັດທະນະທຳເດັກ )…ຖ້າບໍ່ຕ້ອງການເວົ້າຄຳເຕັມທຸກເທື່ອໃນແຕ່ລະຂ່າວ, ບົດ ຄວນເວົ້າຄຳເຕັມໃນເທື່ອທຳອິດ ແລະ ເທື່ອສຸດທ້າຍວ່າ: ພະຍາດຕິດຕໍ່ທາງເພດສຳພັນ ຫຼື ພ.ຕ.ພ; ສ່ວນຢູ່ກາງຂ່າວ, ບົດ ເວົ້າວ່າ ພ.ຕ.ພ ກໍ່ໄດ້.
- ຊື່ຂອງອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ ຫຼື ອົງ
ການທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບລັດຖະບານ ຄວນເວົ້າຊື່ເຕັມເປັນພາ ສາລາວກ່ອນ, ເຊັ່ນ : ASEAN, EU, UNDP, World concern,… ສະຫະພາບເອີຣົບ ຫຼື ( EU ) ແລ້ວເທື່ອຕໍ່ໄປໃນຂ່າວ, ບົດທີ່ເອີ່ຍເຖິງຊື່ນີ້ເວົ້າແຕ່ EU ກໍ່ໄດ້.
- a ຄຳເວົ້າທີ່ມັກໃຊ້ຜິດລະຫວ່າງໄດ້ ແລະ ຖືກ:
| ຄຳວ່າ(ໄດ້)ແມ່ນຄຳເວົ້າ ທີ່ໃຊ້ກັບຄວາມດີງາມ | ຄຳວ່າ(ຖືກ)ແມ່ນ ໃຊ້ກັບສິ່ງບໍ່ດີບໍ່ງາມ | ຄຳວ່າ(ໄດ້)ແມ່ນຄຳເວົ້າ ທີ່ໃຊ້ກັບຄວາມດີງາມ | ຄຳວ່າ(ຖືກ)ແມ່ນ ໃຊ້ກັບສິ່ງບໍ່ດີບໍ່ງາມ | |
| ທ່ານໄດ້ຮັບການແຕ່ງ ຕັ້ງໃຫ້ດຳລົງຕຳແໜ່ງ ເປັນຫົວໜ້າ…. | ທ່ານຖືກໄລ່ອອກ ຈາກການແຕ່ດົນແລ້ວ | ເຂົາໄດ້ຮັບຄ່າຕອບ ແທນຈາກສະຖານີ… | ເຂົາຖືກກ່າວປະນາມ ຢ່າງຮຸນແຮງ… | |
| ທ່ານໄດ້ຮັບການຍ້ອງຍໍ ຈາກລັດຖະບານເປັນ ຢ່າງດີ… | ທ່ານຖືກໃສ່ລະບຽບ ຍ້ອນລະເມີດຄຳສັ່ງ.. | ເຂົາໄດ້ຮັບການເອົາໃຈ ໃສ່ຈາກພໍ່ແມ່… | ເຂົາຖືກພໍ່ແມ່ປ້ອຍດ່າ | |
| ທ່ານໄດ້ຮັບຄ່າບຳເນັດ ຫຼາຍລ້ານກີບ | ເຂົາຖືກປັບໃໝໃສ່ໂທດ ຍ້ອນວ່າ… | ເຂົາໄດ້ຮັບການສັນລະ ເສີນວ່າເປັນນັກຮຽນດີ | ເຂົາຖືກຄູອາຈານ ໄລ່ອອກຈາກໂຮງຮຽນ | |
| ເຂົາໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວ ເປັນຢ່າງດີ | ເຂົາຖືກປືນລອດ ຕາຍມາ… |
- ຄຳວ່າ :ຫລາກຫລາຍແມ່ນໃຊ້ກັບຄໍາທີ່ເປັນນາມມະທຳ(intangible) ບໍ່ແມ່ນໃຊ້ກັບຮູບປະທຳ = ສິ່ງຂອງວັດຖຸປະເທດຊາດ.ວັດທະນະທຳຫຼາກຫຼາຍ,ຫຼາກຫຼາຍສີສັນ,ຫຼາກຫຼາຍແນວຄິດຈິດໃຈ)
- ຄຳວ່າ:ຫຼວງຫຼາຍແມ່ນໃຊ້ກັບຄໍາທີ່ເປັນຮູບປະທຳ( Tangible): ໄດ້ຮັບຜົນສຳເລັດຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ,ສາມາດຍາດໄດ້ຜົນງານຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ, ມີຄູນັກຮຽນເຮັດວຽກຮ່ວມກັນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ,ມີຫຼາຍລາຍການ…
- ຄຳວ່າ: ໂດຍ ແມ່ນຄໍາ “ ຮັບ ຫຼື ຄຳຂານ ” ໃຊ້ຄືກັນກັບ“ ເຈົ້າ, ແມ່ນແລ້ວ, ແມ່ນແທ້ ຫຼື Yes, Ya…ແຕ່ພວກເຮົາມັກໃຊ້ຜິດໄປຕາມທໍາມະດາແລ້ວແມ່ນຜູ້ທ່ີມີອາຍຸຕໍ່າກວ່າຂານຮັບຜູ້ໃຫຍ່ເອີ້ນແຕ່ດຽວນີ້ເດັກນ້ອຍເອີ້ນຜູ້ໃຫຍ່ກໍ່ມັກຕອບວ່າ “ໂດຍ” ແທນທ່ີຈະວ່າ :“ ເຈົ້າ ”, “ ແມ່ນແລ້ວ ”.
- ຄຳວ່າ: ເພິ່ນ ຫລື ( ເຂົາ )ເປັນບູລຸດທີສາມ ( ສິ່ງທີ່ເຮົາເວົ້າເຖິງ ) ແຕ່ຄົນ ລຸ້ນໃໝ່ມັກໃຊ້ຜິດໃຊ້ແທນບູລຸດທີສອງແລະທີໜຶ່ງຕົວຢ່າງ: ເພິ່ນ (ຂ້ອຍ) ໄປກິນເຂົ້າກ່ອນເດີ້ ເພີ່ນຊິໄປໃສຫັ້ນ,ເພິ່ນ(ເຈົ້າ) ກິນເຂົ້າແລ້ວບໍ່ ? ຕາຍໆໆ !….ຈັ່ງແມ່ນເພິ່ນ ເຄັມເຂົາໂທໜ້ອຍດຽວກະໃຫ້ຕື່ມເງິນ,ເພິ່ນຮຽນຢູ່ໃສຄືບໍ່ບອກເຂົາແດ່ເຂົາກະຢາກຮຽນຄືກັນ…. ອັນນີ້ແມ່ນການໃຊ້ສັບຄຳເວົ້າທ່ີຜິດພາດຈາກຄວາມເປັນຈິງ.
guideline-for-radiohttp://ບາງຂໍ້ແນະນຳສຳລັບນັກຂ່າວ,ນັກຈັດລາຍການວິທະຍຸ